Ο Επίμονος Κηπουρός [3/5]

Τον υπερβολικό ενθουσιασμό προς το ταλέντο του Βραζιλιάνου Φερνάντο Μεϊρέλες («Η Πόλη του Θεού») δεν τον ενστερνίστηκα. Αλλά, κάπου στο βάθος της ζογκλερικής φιγούρας των εικόνων του και τη μανιασμένη στρατηγική ενός freestyle μοντάζ, διαφαίνεται μια πληγωμένη στοργή και το ενδιαφέρον για χαρακτήρες αληθινούς, που αγαπάνε μέχρι απόλυτης επιλογής στην αυτοθυσία. Κι αυτή η ψυχή, που αποκαλύπτεται αργά και στυλιζαρισμένα άκομψα κατά τη διάρκεια του φιλμ, είναι το συστατικό που θα σας κάνει να πιστέψετε πως άξιζε τον κόπο να δείτε τον «Επίμονο Κηπουρό».

Βασισμένο σε ένα βιβλίο του Τζον Λε Καρέ, το σενάριο παρακολουθεί την πορεία κάθαρσης και άφεσης αμαρτιών ενός Βρετανού διπλωμάτη στη βόρεια Κένυα, καθώς αναζητά να διαλευκάνει το παρασκήνιο πίσω από τη δολοφονία της ακτιβίστριας συζύγου του. Η πρώτη ύλη σας ανοίγει την όρεξη για παλαιομοδίτικου τύπου περιπέτεια δολοπλοκιών, με ίντριγκες κατασκοπίας και πολιτικών συμφερόντων, κάτι που ο Σίντνεϊ Πόλακ θα ξεζούμιζε με τέλειο επαγγελματισμό και ωριμότητα. Αντ’ αυτού και στο όνομα της πιο cool μοντερνίζουσας σκηνοθετικής γραφής «δημιουργού» σήμερα, ο Μεϊρέλες επιδίδεται σε τερτίπια εικονοκλαστικής φετιχοποίησης, που προσωπικά με ξενίζουν όταν προσπαθούν να προσαρμοστούν σε παραδοσιακά κινηματογραφικά είδη. Αν παραβλέψουμε τις «αμαρτίες» του στιλ και μια μανιέρα παιχνιδίσματος σε χρόνους αφήγησης (που πλέον έχει ξεφουσκώσει ανεπιστρεπτί), μένουν πιο καίρια προβλήματα θεματικής πελαγοδρόμησης για τον σκηνοθέτη. Η κριτική στη μετα-αποικιοκρατική πολιτική, στις φαρμακοβιομηχανίες, στο ειρηνευτικό έργο του ΟΗΕ και την εκμετάλλευση του Τρίτου Κόσμου από την πλούσια Δύση μεταφράζεται σε πολλαπλά μέτωπα αφύπνισης κοινωνικών ευθυνών, αλλά και σε ένα βάρος που ενίοτε δε μπορεί να σηκώσει ούτε το ίδιο το φιλμ ούτε και ο θεατής ο οποίος έχει πια στουμπώσει από το κήρυγμα...

Σανίδα σωτηρίας είναι πάλι η ψυχή. Ο τρόπος που ο Μεϊρέλες υπενθυμίζει στον κεντρικό του ήρωα πως η γυναίκα που έχασε δεν ήταν ούτε μια μοιχαλίδα, ούτε ένα έγγαμο λάθος που συνέχιζε να συζεί μαζί του από πλήξη. Όταν αυτός ο «Κηπουρός» νιώσει εσωτερικά την απώλειά του, την απώλεια μιας αγάπης ζωής, τότε και η ταινία ξεκινά μια πορεία απογείωσης που της επιτρέπει να πετάξει με ασφάλεια. Για να φτάσει σε ένα αδυσώπητο φινάλε πόνου, λυρικά απλό και δίχως συναισθηματικά εφέ παραδομένο στη γύμνια των close-ups του προσώπου του Ρέιφ Φάινς. Εκείνη τη στιγμή σβήνουμε τα «τουριστικά» λάθη της τριτοκοσμικής μιζέριας όπως ναρκισσεύεται στο φακό. Σβήνουμε εθνότητες και παγκόσμια σύνορα. Εκείνη τη στιγμή ο επίδοξος κηπουρός Τζάστιν Κουέιλ μας δίνει το απόλυτο μάθημα: ανήκουμε στη γη που πήρε μαζί της ότι αγαπούσαμε. Αυτό είναι το σπιτικό μας. Το τελευταίο. Και αιώνιο.

The Constant Gardener [2005] / για την Athens Voice